อัลบั้มภาพออนไลน์...เมื่อ สมบัติส่วนตัว กลายเป็นสาธารณะสมบัติ

?เราเองนะ...น่ารักมั๊ยคับ?
?ไบคับ ผม เหงา?

ข้อ ความในลักษณะนี้เป็นสิ่งที่พบเห็นได้ทั่วไปในอัลบั้มภาพออนไลน์ที่ให้ บริการผ่านทางเว็บไซต์สำหรับผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่ต้องการนำรูปภาพของตน ขึ้นระบบอินเทอร์เน็ต และกำลังได้รับความนิยมในหมู่วัยรุ่นเป็นอย่างมาก กระทั่งกลายเป็น ?สมบัติสาธารณะ? ที่ใครๆ ก็สามารถดูได้ มิหนำซ้ำยังเปิดโอกาสให้ผู้เข้าชมสามารถแสดงความเห็นและโหวตให้คะแนนได้อีก ด้วย


แต่ ที่น่าเป็นห่วงมากกว่านั้นก็คือ สิ่งที่ปรากฏในอัลบั้มภาพออนไลน์ไม่ใช่แค่ภาพธรรมดาๆ หากจำนวนไม่น้อยใช้ภาพที่แสดงถึงร่างกายของตนเพื่อดึงดูดความสนใจทางเพศ รวมถึงการลงข้อความที่แสดงถึงความต้องการมีเพศสัมพันธ์อีกด้วย

นราธิป วิรุฬห์ชาตะพันธ์ นักศึกษาปริญญาโท ภาควิชาการสื่อสารมวลชน คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างละเอียดไว้ในงานวิจัยเรื่อง ?การสร้างอัตลักษณ์ในอัลบั้มภาพออนไลน์? ซึ่งผลที่ออกมาได้สะท้อนให้เห็นถึงภาพตัวตนของวัยรุ่นและผู้คนกลุ่มหนึ่ง ได้อย่างที่คาดไม่ถึงเลยทีเดียว

**ตัวตนของคนขี้เหงากับความจริงที่ถูกบิดเบือน
นราธิปเล่า ให้ฟังว่า จากการวิเคราะห์ข้อมูลอัลบั้มภาพออนไลน์จำนวน 200 อัลบั้ม ในสามเว็บไซต์ที่มีจำนวนผู้ใช้บริการ และรูปภาพอยู่เป็นจำนวนมาก ได้แก่ www.keepalbum.com, www.jorjae.com (ปัจจุบัน www.jorjae.com ได้ปิดให้บริการลง และได้ย้ายชุมชนส่วนหนึ่งไปยัง www.truelife.net ) และ www.yenta4.com ได้บทสรุปที่น่าสนใจว่า การที่อัลบั้มภาพออนไลน์อนุญาตให้มีการตั้งชื่อ การคัดเลือกเพลง การสร้างภาพแทนตน หรือ การคัดเลือกตัวละคร การแต่งตัวให้ตัวละคร และการเลือกฉากต่างๆได้อย่างอิสระ เป็นการเปิดโอกาสให้เจ้าของอัลบั้มภาพออนไลน์แสดงถึงตัวตนที่แท้จริงของตน เอง

ทั้งนี้ ภาพที่ปรากฏในอัลบั้มภาพออนไลน์มักเป็นภาพที่ถ่ายด้วยตัวเอง (Self ? portrait) ซึ่งสามารถทำได้ด้วยคุณสมบัติการเห็นภาพก่อนถ่ายจริงของกล้องดิจิตอลหรือ ว่าโทรศัพท์มือถือ อีกทั้งการถ่ายภาพด้วยกล้องดิจิตอลสามารถถ่ายใหม่ได้จนกว่าจะได้ภาพที่พอใจ

ที่ น่าสนใจก็คือ ภาพที่นำมาโชว์ส่วนใหญ่จะเลือกเฉพาะภาพที่ถ่ายออกมาแล้วดูดี ทำให้สิ่งที่นำเสนอเป็นเพียงความจริงแค่บางส่วน รวมทั้งมีการตกแต่งภาพก่อนนำภาพเข้าสู่อัลบั้มภาพออนไลน์ เช่นปรับแสง ใส่ตัวอักษร ใส่ลวดลายต่างๆให้กับภาพ และมีการตกแต่งอัลบั้มไปด้วยสีสัน การทำตัวอักษรกระพริบๆ การใช้ภาพเคลื่อนไหวต่างๆซึ่งเป็นการดึงดูดใจรูปแบบหนึ่ง

?จะ เห็นได้ว่าการคัดเลือกความจริงบางส่วน และการตกแต่งภาพ ทำให้ภาพที่ได้ไกลออกจากความจริง ผลจากงานวิจัยพบว่า ตัวตนในอัลบั้มภาพออนไลน์ เป็นการประกอบสร้าง การแปลงตัวตน หรือความเกินจริง ซึ่งไม่เหมือนกับตัวตนในโลกแห่งความเป็นจริง?นราธิปสรุป

สำหรับ กลุ่มคนที่เข้ามาใช้บริการอัลบั้มภาพออนไลน์ส่วนใหญ่มีอารมณ์อ่อนไหว โรแมนติก น่ารักสดใส มีมนุษย์สัมพันธ์ ทั้งยังมีการบรรยายถึงความรักของตนอีกด้วย ส่วนสิ่งที่พบรองลงมาคือ ความต้องการการยอมรับ เห็นได้จากการที่เจ้าของอัลบั้มภาพออนไลน์มักมีการขอคะแนนโหวตให้กับ อัลบั้มภาพออนไลน์ของตน ซึ่งคะแนนโหวตจะเป็นตัววัดการยอมรับจากชุมชนแห่งนี้หรือเป็นเครื่องมือ เพื่อสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นอย่างการหาเพื่อน หรือหาคู่ แทบจะเป็นการใช้งานหลักของอัลบั้มภาพออนไลน์


**การแสดงออกทางเพศเกลื่อน
อย่าง ไรก็ตาม การหาเพื่อนหรือหาคู่รักในอัลบั้มภาพออนไลน์หลายครั้งก็คาบเกี่ยวกับการ แสดงออกถึงพฤติกรรมทางเพศ โดยใช้ภาพที่แสดงถึงร่างกายของตนเพื่อดึงดูดความสนใจทางเพศ รวมถึงการลงข้อความหาเพื่อนที่แสดงถึงความต้องการมีเพศสัมพันธ์ โดยในข้อมูลมักแสดงถึงรสนิยมทางเพศ(Sexuality) ไว้ด้วย ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มรักร่วมเพศ (Homosexuality) ซึ่งเห็นได้จากหมวดหมู่ที่ทางเว็บไซต์ได้แบ่งไว้ให้ เช่น ผู้ชายสีม่วง สตรีเหล็ก หรือชื่อที่ใช้ก็เป็นสิ่งที่บ่งบอกได้เหมือนกัน เช่น tomjawchoo, gayray และ dy_sad รวมถึงภาพที่แสดงอย่างการกอดจูบ หอมแก้ม และยังมีกลุ่มที่รักทั้งสองเพศ (Bisexuality) เห็นได้จากข้อความ เช่น ?ไบคับ ผม เหงา?

ส่วนความต้องการแสดงออกนั้น มีหลายระดับตั้งแต่ระดับความต้องการแสดงออกทั่วไป ไปสู่ระดับการเรียกร้องความสนใจ และระดับการแสดงออกทางเพศ ซึ่งหากความต้องการแสดงออกเหล่านี้มีมากจนเกินไป อาจพัฒนาไปสู่ ?พฤติกรรมชอบโชว์? ได้ โดยพบว่าในอัลบั้มภาพออนไลน์ที่ผู้ชายเป็นเจ้าของจะมีภาพที่มีการถอดเสื้อ ผ้า แสดงกล้ามหน้าอก กล้ามหน้าท้อง กล้ามแขน หรือแม้กระทั่งอวัยวะเพศอย่างน้อยหนึ่งภาพ เพื่อแสดงถึงความเป็นชายและหวังผลในการดึงดูดทางเพศ ส่วนในเพศหญิงจะเป็นการแสดงสัดส่วนต่างๆของเพศหญิง เช่น การแสดงเนินอก สะโพก เอว

ทั้งนี้ เจ้าของอัลบั้มภาพออนไลน์ที่เข้าข่าย ?โรคจิตชอบอวดอวัยวะเพศ? มักพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง ซึ่งจะมีทั้งแบบเห็นหน้าและไม่เห็นหน้า

?ใน อดีตพฤติกรรมชอบโชว์อวัยวะเพศจำกัดอยู่ในที่สาธารณะเท่านั้น โดยต้องมีการชั่งน้ำหนักระหว่างความกลัวกับความกล้าก่อนที่จะลงมือกระทำ ขณะที่ปัจจุบันสามารถแสดงพฤติกรรมดังกล่าวในที่ส่วนตัวแล้วอาศัยสื่ออย่าง อินเทอร์เน็ตเป็นช่องทางในการเผยแพร่สู่พื้นที่สาธารณะได้โดยไม่ต้องกังวล? นราธิปให้ความเห็น


**ผันผ่านสู่พื้นที่สาธารณะ
นอก จากนั้น แทนที่ผู้ใช้บริการจะเลือกอัลบั้มภาพออนไลน์ในลักษณะของ อัลบั้มภาพส่วนตัว (Private album) ก็กลับกลายเป็นว่า อัลบั้มภาพสาธารณะ(Public album) ได้รับความนิยมเสียเป็นส่วนใหญ่

?จาก ที่ในสมัยก่อนนั้นเมื่อถ่ายภาพเสร็จแล้วก็มักจะเก็บภาพไว้ดูส่วนตัวหรือให้ คนรู้จัก หรือเฉพาะคนสนิทดูเท่านั้น ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงจากการเก็บภาพในอัลบั้มภาพส่วนตัวเป็นการเก็บแบบ สาธารณะซึ่งเปิดให้บุคคลทั่วไปสามารถเยี่ยมชมได้ ซึ่งเป็นความต้องการของเจ้าของอัลบั้มภาพออนไลน์เอง?นราธิปอธิบาย

ขณะ เดียวกันนราธิปยับพบด้วยว่าหลายๆภาพมีฉากเป็นห้องนอน หรือแม้แต่กระทั่งห้องน้ำ ซึ่งน่าจะมาจากการที่ในปัจจุบันเทคโนโลยีสามารถพกพาไปได้ทั้งในพื้นที่ สาธารณะ และพื้นที่ส่วนตัว และบางเทคโนโลยีอย่างเว็บแคมเมร่าซึ่งติดอยู่กับคอมพิวเตอร์ก็มักอยู่ใน บริเวณห้องนอนด้วย ดังนั้น ภาพอาบน้ำในห้องน้ำ หรือภาพถ่ายนอนบนเตียงของตนเองจึงปรากฏด้วยเหตุผลดังกล่าว

เมื่อ ความเป็นส่วนตัวถูกเปลี่ยนผ่านสู่สาธารณะ ตัวตนของคนเหล่านี้จึงได้กลายสภาพเป็นสิ่งที่สาธารณะเช่นกัน หลายๆภาพที่ควรจะเป็นของส่วนตัวจึงกลายเป็นของสาธารณะที่ใครๆก็สามารถใช้ ประโยชน์ได้ ซึ่งต้องไม่ลืมว่าสิ่งที่เป็นสาธารณะย่อมสามารถถูกตีความ สร้างความหมายใหม่ หรือใช้ประโยชน์ได้ โดยที่เราไม่สามารถควบคุมได้เลยในเมื่อได้สูญเสียความเป็นเจ้าของไปแล้ว ตั้งแต่ภาพได้ไปปรากฏอยู่ในโลกของอินเทอร์เน็ต

?การ แสดงออกในพื้นที่สาธารณะและพื้นที่ส่วนตัวย่อมมีความแตกต่างกัน แต่ในเมื่อการแสดงออกในพื้นที่ส่วนตัวสามารถนำเสนอสู่พื้นที่สาธารณะได้ สิ่งที่ปรากฏอยู่บนพื้นที่สาธารณะอย่างโลกอินเทอร์เน็ตนั้นไม่ต้องคำนึงถึง กฎเกณฑ์การแสดงออกในที่สาธารณะดังเช่นพื้นที่อื่นๆ ดังนั้นความแตกต่างดังกล่าวจึงไม่สำคัญอีกต่อไป? นราธิปได้อธิบายถึงที่มาของปรากฏการณ์ดังกล่าวอย่างชัดเจน

**หรือจะเป็นพื้นที่ทางเลือก
ผล การวิจัยของนราธิปยังวิเคราะห์ด้วยว่า ปรากฏการณ์อัลบั้มภาพออนไลน์ถือเป็นอีกหนึ่งพื้นที่ทางเลือกของผู้ที่ต้อง การปรากฏตัวต่อสาธารณะ เพราะในอดีตที่ผ่านมาผู้ที่จะปรากฏตัวผ่านสื่อสาธารณะได้จะต้องอาศัยทั้ง รูปร่างหน้าตาที่ดี และมีความรู้ความสามารถ ขณะที่โลกอินเทอร์เน็ตไม่ได้ต้องการถึงขนาดนั้น

ด้วย เหตุดังกล่าว เมื่อมีการเปิดพื้นที่ให้ปรากฏตัวผ่านอัลบั้มภาพออนไลน์ จึงสามารถตอบสนอง ความต้องการของคนที่ต้องการแสดงตัวต่อสาธารณะโดยมีผู้รับชมจำนวนมากและยัง อาจกำหนดขอบเขตผู้รับสารให้แคบลงได้ ด้วยการแบ่งหมวดหมู่ของทางเว็บไซต์ เช่น พนักงานออฟฟิศ คนไทยในต่างประเทศ เป็นต้น

ที่มาจากหนังสือพิมพ์ผู้จัดการ